ATMOSFERİN KATMANLARI

ATMOSFERİN KATMANLARI

Atmosfer katmanlarının farklı isimlerle anılmasının nedeni katman sınıflandırmasının bazı kaynaklarda sıcaklık bazı kaynaklarda ise yoğunluklarına göre yapılmış olmasıdır. 

TROPOSFER

1. Atmosferin en alt katmanıdır. 
2. Atmosferdeki gazların büyük bir kısmı bu katmanda yer alır. 
3. Ekvator üzerinde yüksekliği 16 km iken orta enlemlerde 8 km, kutuplarda 6 km yüksekliğe sahiptir. 
4. Atmosfer içerisinde yer alan nemin tamamı bu katman içinde yer aldığı için tüm iklim olayları bu katmanda görülür.
5. Dikey (ısınan hava yükselir) ve yatay (rüzgarlar) hava hareketleri görülür. 
6. Troposfer daha çok yerden yansıyan ısı ışınlarıyla (ışıma yoluyla) ısındığı için troposfer içinde yerden yukarıya doğru çıkıldıkça sıcaklıklar her 100 m’de 0,5⁰C düşer. 

Işıma: Atmosferi geçen güneş ışınları yer yüzüne ulaşır ve yer yüzünde bulunan maddeler bu yolla ısınır(potansiyel enerji biriktirirler). Isı maddeler içindeki potansiyel enerjidir. Bu maddelerden çıkan ısı ışınları yere temas eden hava kütlesini ısıtırlar. Yerden ısı ışını yayılmasına ışıma denir. İşte troposfer bu yolla ısındığı için sıcaklık troposferin alt kısımlarında daha fazladır. Troposferde sıcaklıkların yerden yukarı doğru çıkıldıkça her 100m’de 0,5⁰C düşmesinin nedeni bu durumdur. 

STRATOSFER

1. 6-18km’ler ile 30km yükseklikler arasında yer alır. 
2. Yalnızca yatay hava hareketlerinin görüldüğü bir katmandır. 
3. Kutuplarda ortalama sıcaklığı –50⁰C iken, Ekvatorda –80⁰C’dir. 

ŞEMOSFER (KEMOSFER-MEZOSFER)

1. Yerden 25-30km’ler ile 80 km arasın yükseklikte yer alır. 
2. Bu katman gaz moleküllerinin ultraviyole ışınlarının etkisiyle değişmeye başladığı katmandır. 

OZONOSFER

1. Bu Atmosfer katmanı 18km - 45 km yükseklikler arasında yer alır. 
2. Bu katman Oksijenin (O2) ultraviyole ışınlarının etkisiyle Ozon (O3) gazına dönüşmesi sonucu oluşmuştur. Aslında Ozon gazı, Atmosfer içinde değişik yerlerde bulunmakla birlikte en yoğun ve belirgin biçimde bu yükseklikler arasında yer alır. 
3. Bu katman güneşten gelen ultraviyole ışınlarının yere ulaşmasını önler. 
4. Ozon tabakası olmasaydı Dünyaya ulaşacak olan zararlı ultraviyole ışınlarının miktarı bu günkünden 50 kat daha fazla olacaktı. Yani canlı yaşamı olmayacaktı. 

İYONOSFER (TERMOSFER)

1. Yerden 80-90kmler ile 300-325kmler arasında yükseklikte yer alır. 
2. Ultraviyole ışınlarının tutulması nedeniyle aşırı ısınmış bu katmanda gazlar iyonlar halinde bulunur. Gaz moleküllerinin aşırı sıcaklık nedeniyle seyrelmesi anlamına gelir. 
3. Radyo dalgalarını yansıttığı için dünya üzerinde iletişim için önemlidir. 
4. Kutup ışıkları (Aora) bu katmanda oluşur. 

EGZOSFER (MEZOSFER- JEOKRONYUM)

1. Atmosferin en üst katmanıdır ve bu katmandan sonra uzay boşluğuna geçilir. 
2. Burada gazlar yerçekiminden diğer katmanlarda olduğu gibi etkilenmediği için bir uydu gibi dünyanın çevresinde dönerler.