DÜNYANIN YILLIK HAREKETI

Dünyanın Yıllık Hareketi ( Dünyanın Güneş Etrafındaki Hareketi)

Dünyanın güneş etrafındaki bir tam dönüşüne dünyanın yıllık hareketi denir. Dünya yıllık hareketini güneş etrafında bir yörünge üzerinde gerçekleştirir.

Yörünge nedir?

 Dünyanın güneş etrafında dönerken izlediği yola dünyanın yörüngesi denir.

Eliptik ( Yörünge düzlemi) Nedir?
Dünyanın yörüngesi bir çember şeklindedir. Bu yörüngeyi bir daire olarak düşünürsek, ortaya bir düzlem çıkacaktır. İşte bu düzleme yörünge düzlemi veya ekliptik denir.



Eksen eğikliği nedir?

Dünya yörünge üzerinde hareket ederken kendi çevresinde (Eksen hareketi) dönmesinin de etkisiyle bir salınım hareketi yapar. Bu salınım hareketi eksen ile yörünge düzlemi arasındaki açının değişmesine neden olur buna eksen eğikliği denir.

EKSEN EĞİKLİĞİNİN SONUÇLARI

Yer ekseni ile yörünge düzlemi arasındaki açı (66 derece 33 dakika) veya ekvator düzlemi ile yörünge düzlemi (ekliptik) arasındaki açı (23 derece 27 dakika ) nedeniyle;

1. Mevsimlerin oluşmaktadır.
2. Kuzey ve güney yarım kürelerde aynı anda farklı mevsimler yaşanır.
3. Matematik iklim kuşakları  olmuştur.
4. Dönenceler ve kutup daireleri oluşur.
5. Yıl içinde sıcaklık farkları oluşur.
6. Yıl içinde okyanus ve kıtaların farklı ısınmalarına bağlı olarak Muson rüzgarları oluşur. 
7. Yıl içinde gece-gündüz süreleri değişir.
8. Aydınlanma çemberi yer değiştirir. 
9. Sabit bir noktaya yıl içinde güneş ışınlarının geliş açıları değişir.
10. Yıl içinde cisimlerin gölge boyları değişir. 
11. Yıl içinde sabit bir nokta için güneşin doğduğu ve battığı yerler değişir.
12. Yıl içinde güneşin ufuk düzlemi üzerindeki yüksekliği değişir. 
13. Kutup noktalarında 6 ay gece, 6 ay gündüz yaşanır.
14. Yıl içinde 90 derece açıyla düşen güneş ışınlarının 23 derece 27 dakika  kuzey ve güney enlemleri arasında hareket etmesine neden olmaktadır.

Yer ekseni eğik olmasaydı yukarıda verilen durumlar oluşmayacaktı.

DÜNYANIN GÜNEŞ KARŞISINDAKİ ÖZEL KONUMLARI



Yıllık hareketi sırasında dünya güneşe göre çeşitli konumlara gelmektedir. Ekinoks dönemlerinde ekvator ve yörünge düzlemi çakışırken, Yaz solistisi (21 Haziran) ve kış solistisi (21 Aralık)  dönemlerinde birbirlerine 23 derece 27 dakika‘lık açı yapmaktadırlar.

21 MART DURUMU

Bu tarihte ekvator düzlemi ile yörünge düzlemi çakışmaktadır. Gece – gündüz eşitliği yaşanan bu tarihe ve 23 Eylül tarihine Ekinoks (gece-gündüz eşitliği) dönemleri denmektedir. Sonuçları:

1. Güneş ışınları ekvator üzerine dik açıyla düşmektedir.
2. Dünyanın her tarafında gece – gündüz süreleri 12 şer saattir.
3. 21 Mart kuzey yarım küre için ilk baharın başlangıcı, Güney yarım küre için Sonbaharın başlangıcıdır.
4. Kuzey kutup dairesinin 6 aylık gündüzünün başlangıcıdır.
5. Bu tarihten hemen sonra 90 derece açıyla düşen güneş ışını Yengeç dönencesine doğru hareket eder.
6. Her iki yarım kürede, aynı boylam üzerinde ve ekvatora eşit uzaklıktaki noktalar öğlen güneş ışınlarını aynı açılarla alırlar. Böyle iki noktaya dikilecek aynı uzunluktaki cisimlerin gölge boyları da eşit olur.
7. Her iki kutup noktası da güneş ışınını görür.
8. Aydınlanma çemberi kutuplardan geçmektedir.

21 HAZİRAN DURUMU

1. Bu tarihe yaz solistisi veya yaz gün dönümü de denmektedir.
2. Güneş ışınları öğlen vakti Yengeç Dönencesine dik açıyla düşmektedir.
3. Aydınlanma çemberi kutup dairelerinden teğet geçer.
4. Kuzey kutup dairesinin içi bu tarihte tamamen aydınlıktır.
5. Kuzey yarım küredeki tüm alanlarda en uzun gündüz en kısa gece yaşanmaktadır.
6. Güney yarım küredeki tüm alanlarda en uzun gece, en kısa gündüz yaşanır.
7. Kuzey yarım küre için yaz mevsiminin başlangıcı, güney yarım küre için kış başlangıcıdır.
8. Bu tarihte Yengeç dönencesinden kuzeye doğru gidecek bir gözlemci gündüz süresinin uzadığını, gece süresinin kısaldığını gözlemleyecektir.
9. Bu tarihte sıcak ve ılıman kuşaklar kuzeye doğru kayarlar.
10. 21 Haziran tarihinde Yengeç dönencesinde öğlen vakti cisimlerin gölgesi oluşmamaktadır.
11. Bu tarihten hemen sonra Ekvator düzlemi ve yörünge düzlemi arasındaki açı tekrar daralacak ve 23 Eylül tarihinde tekrar çakışacaktır.

23 EYLÜL DURUMU

1. Ekvator düzlemi ile yörünge düzlemi yine çakışmıştır.
2. Güneş ışınları bu tarihte öğlen vakti Ekvatora dik açıyla düşmektedir.
3. Ekvator üzerinde öğlen vakti cisimlerin gölgeleri oluşmaz.
4. Her iki kutup noktası da güneş ışını görür.
5. Aydınlanma çemberi kutup noktalarından geçmektedir. Bu tarihten hemen sonra kuzey kutup noktasının 6 aylık gecesi, güney kutup noktasının da 6 aylık gündüzü başlamıştır.
6. Dünyanın her tarafında bu tarihte gece ve gündüzler 12 şer saat yaşanır.
7. Kuzey yarım küre için sonbahar, güney yarım küre için ilk baharın başlangıcıdır.
8. Bu tarihten hemen sonra 90 derece açıyla düşen güneş ışını oğlak dönencesine doğru hareket etmeye başlar ve 21 Aralık tarihinde Oğlak Dönencesi’ne varır.

21 ARALIK DURUMU

1. Bu tarihe kış solistisi veya kış gün dönümü de denmektedir.
2. Güneş ışını öğlen vakti Oğlak Dönencesine dik açıyla düşer.
3. Güneş ışını 21 Haziran durumunda da olduğu gibi bu tarihte Ekvator’a yıl boyunca gelebileceği en küçük açılarla ulaşır.
4. Aydınlanma çemberi yine kutup dairelerinden teğet geçmektedir.
5. Kuzey kutup dairesi içinde kalan tüm alanlarda gece yaşanmakta iken, güney kutup dairesi içindeki tüm alanlarda gündüz yaşanmaktadır.
6. Kuzey yarım kürede yer alan tüm alanlar en uzun gece en kısa gündüzünü yaşamakta iken, güney kutup dairesi içindeki alanlar en uzun gündüzü, en kısa geceyi yaşamaktadır.
7. Bu tarihte Oğlak Dönencesinden güneye gidecek olan bir gözlemci gündüz sürelerinin uzadığını, gece sürelerinin kısaldığını görecektir.
8. 21 Aralık tarihinde oğlak dönencesinde cisimlerin gölgeleri oluşmaz.

Periyel (Gün beri / 3 Ocak ) – Afel ( Gün öte / 4 Temmuz) Dönemleri

Dünya güneşin etrafındaki hareketini elips şeklindeki bir yörüngede tamamlar. Bu elips şeklindeki yörüngeye bağlı olarak dünya güneşe bazen yaklaşır bazen uzaklaşır. İşte bu yaklaşma ve uzaklaşma hareketlerine bağlı olarak günberi (perihel),günöte (afel) dediğimiz durumlar meydana gelir. Fakat bu durum dünya sıcaklıklarında çok az miktarda değişikliğe neden olmaktadır; çünkü dünyadaki sıcaklıkları etkileyen temel faktör güneş ışınlarının düşme açısıdır. Eğer bu durum dünya sıcaklıklarının değişmesine neden olsaydı kuzey yarımküre dünyanın güneşe en yakın olduğu 3 Ocak durumunda kış mevsimini değil,yaz mevsimini yaşardı.

3 OCAK (GÜN BERİ) DURUMU
Dünya bu tarihte güneşe en yakın konumundadır. Dünya Güneşin karşısında bu konumdayken güneşin yaydığı çekim etkisine daha çok maruz kalır. . Bu nedenle dünya bu konumda iken yörünge hareketi de hızlanır. 3 Ocak tarihinde yörünge hareketi hızlandığı için Şubat ayları 30 veya 31 gün değil 28 gün sürer.

4 TEMMUZ (GÜN ÖTE)DURUMU
Bu tarihte dünya yörüngesi üzerinde güneşe en uzak konumdadır. Dünyanın güneşe uzak olması güneşin yaydığı çekim etkisine daha az maruz kalmasına sebep olur. Dünya bu tarihte güneşin çekim kuvvetinden daha az etkilendiği için yörüngesi üzerinde hızı azalır. Bu nedenle 21 Eylül’de gerçekleşmesi gereken Ekinoks durumu 23 Eylülde gerçekleşir.